Có lẽ tôi sẽ không bao giờ quên câu nói của một người anh cách đây khá lâu, khi tôi còn đang mải miết tìm kiếm ý nghĩa cho cuộc sống của mình.

Anh ấy bảo:

“Điều đầu tiên mày cần quan tâm không phải là kiếm được bao nhiêu tiền, mà là hiểu bản thân mày tới đâu. Nếu không, dù có làm ra bao nhiêu, mày cũng chẳng giữ được nếu nó chỉ dựa vào may mắn.

Thánh nhân hay đãi kẻ khù khờ mà. Muốn hiểu mình, mày phải thử sức ở nhiều vị trí, nhiều hoàn cảnh, nhiều môi trường khác nhau. Phải sống thật nhiều, trải nghiệm thật đa dạng, thì mới có lúc nhận ra: à, thì ra mình hợp với cái này, dở cái kia, thì ra mình là như thế. Rồi mày chấp nhận, sống với nó, đi cùng nó – có khi là một chặng đường, có khi là cả đời.”

Lúc đó, tôi chỉ gật gù cho qua, nhưng càng đi qua nhiều chuyện, tôi càng thấm thía từng lời.

Hiểu bản thân là khi hiểu chúng ta là giá trị có sẵn

Hồi trẻ, tôi từng nghĩ hiểu bản thân là chuyện đơn giản. Chỉ cần ngồi xuống suy ngẫm một chút, lớn lên một chút, tự nhiên tôi sẽ biết mình là ai, mình muốn gì. Nhưng rồi cuộc đời dạy tôi một bài học khác: nếu không bước ra ngoài kia, không va chạm, không thử sức, làm sao tôi biết mình thực sự thích gì?

Nếu không dấn thân vào những điều khác nhau, làm sao tôi biết đâu là thứ thực sự thuộc về mình?
Có lúc tôi còn lang thang lên vùng cao biên giới, nơi chẳng có lấy một tiếng xe cộ. Tôi đã sống ở những nơi đông đúc, nơi yên tĩnh, và cả những vùng đất xa xôi đến mức chỉ nghe tiếng gió thổi qua.

Công việc thì cũng đủ kiểu: có lúc tôi cắm đầu vào deadline đến quên ngày tháng, có khi lại lang thang trên những con đường lạ chỉ để nhìn đời trôi qua. Tôi gặp đủ loại người – người dạy tôi những bài học quý, người khiến tôi nhận ra tôi chẳng thuộc về thế giới của họ. Đã có lúc tôi đứng trên cao, nhưng cũng có khi rơi xuống đáy, chẳng còn gì để bám víu.

Chính trong những lần thử sức ấy, tôi bắt đầu nhận ra một vài điều về mình. Tôi không hợp với những thứ quá ổn định – cái cảm giác ngày nào cũng lặp lại khiến tôi ngột ngạt. Nhưng tôi cũng chẳng chịu nổi sự vô định kéo dài mãi mãi.

Tôi cần một cuộc sống có sự kết nối với mọi người, nhưng đồng thời cũng phải có những khoảng lặng để tôi thở, để tôi là chính mình. Tôi có thể làm tốt nhiều việc, nhưng chỉ vài thứ trong số đó khiến tôi cảm thấy “đây là mình”. Nếu không dấn thân, không thử, có lẽ những điều đó mãi mãi chỉ là một dấu hỏi lớn trong lòng tôi.

Nhưng tôi cũng nhận ra một điều: chỉ đi nhiều, sống nhiều thôi chưa đủ. Nếu cứ trôi theo dòng đời mà không dừng lại nhìn lại, tôi cũng chỉ là một kẻ vô định chẳng khác gì trước kia.

Thế là tôi bắt đầu để ý những chi tiết nhỏ hơn.

Tôi tự hỏi: Khi nào tôi thấy mình tràn đầy năng lượng nhất? Điều gì làm tôi kiệt sức, mệt mỏi? Có thứ gì tôi có thể làm mãi mà không chán không? Và khi đứng trước một quyết định lớn, điều gì thực sự quan trọng với tôi?

Hiểu bản thân từ những điều mới mẻ

Tôi nhớ có lần đến Hà Nội để công tác, chỉ vài ngày thôi mà tôi đã thấy ngột ngạt đến phát mệt. Nhưng cũng có nơi tôi ở hàng tháng trời mà lòng vẫn bình yên lạ thường. Có những cuộc trò chuyện chỉ là xã giao cho xong, nhạt nhẽo đến mức tôi chẳng buồn nhớ.

Nhưng cũng có những lần gặp gỡ khiến tôi ám ảnh mãi, như thể nó chạm vào một phần sâu thẳm trong tôi. Những điều đó không phải ngẫu nhiên. Chúng phản ánh con người tôi, những gì tôi cần, những gì tôi trân trọng. Và khi tôi chịu khó quan sát, tôi dần hiểu mình hơn.

Nhưng hiểu bản thân không có nghĩa là tôi thích hết mọi thứ về mình. Có những lúc nhìn vào gương, tôi thấy rõ những điểm yếu của mình đến mức khó chịu. Tôi không giỏi làm những việc đòi hỏi sự quy củ quá mức – cái kiểu gò bó ấy làm tôi bí bách. Tôi cũng chẳng hợp với những môi trường cạnh tranh căng thẳng, nơi mọi người sẵn sàng giẫm đạp nhau để tiến lên.

Tôi cần thời gian ở một mình để nạp lại năng lượng, nhưng nếu ở một mình quá lâu, tôi lại dễ rơi vào cảm giác cô đơn. Những điều đó đôi khi khiến tôi bực bội, thậm chí từng muốn thay đổi hoàn toàn để trở thành một phiên bản khác của mình – mạnh mẽ hơn, hoàn hảo hơn.

Nhưng rồi tôi nhận ra, thay vì ép mình thành một người khác, tôi học cách sống chung với nó. Tôi điều chỉnh những gì có thể, chấp nhận những gì không thể thay đổi.

Tôi tìm cách sắp xếp cuộc sống sao cho vừa vặn với con người mình: không quá gò bó nhưng cũng không quá buông thả, có kết nối nhưng vẫn giữ được khoảng trời riêng. Và lạ thay, khi ngừng chạy theo những hình mẫu lý tưởng mà người khác đặt ra, tôi thấy lòng mình nhẹ nhõm hơn bao giờ hết. Không cần phải là ai khác, chỉ cần là mình – một phiên bản “vừa vặn” với chính tôi.

Xem bài cũ: Reset bản thân là gì? Bạn đã reset cuộc đời bao giờ chưa?

Định hình cho tương lai

Hành trình hiểu bản thân không phải là một điểm đến cố định. Có hôm tôi nghĩ mình đã hiểu hết về mình, nhưng rồi vài năm sau, khi đi qua thêm những trải nghiệm mới, tôi lại phát hiện ra một góc khác của bản thân.

5 năm nữa, mười năm nữa, có thể tôi sẽ lại thay đổi cách nhìn về chính mình. Và tôi nghĩ, điều đó chẳng có gì sai cả.

Với tôi, điều quan trọng không phải là vội vã tìm ra một câu trả lời hoàn hảo về bản thân ngay lập tức. Điều ý nghĩa hơn là tôi dám thử, dám sống, dám dừng lại để nhìn lại chính mình. Để rồi một ngày nào đó, khi ngoảnh đầu nhìn lại chặng đường đã qua, tôi có thể mỉm cười và nói: “Thì ra mình là như thế. Và mình chấp nhận nó.”

Tôi vẫn đang đi trên hành trình ấy, với những bước chân không hẳn là vững vàng, nhưng ít nhất, tôi biết mình đang đi đúng hướng, hướng về chính tôi.
—
Cảm ơn quý bạn đã vô tình bắt gặp bài tâm sự này trên blog của tôi. Chúc bạn một ngày bình an.